Uholde Arriskuaren Kudeaketa
Ur goraldiak edo uholdeak dira Euskadin gizartearentzat historikoki kalte handienak eragin dituzten arrisku naturaletako bat, bai kalte materialen, bai giza-bizitza galeren ikuspuntutik.
Behin eta berriz errepikatzen direla jakinda, kudeaketaren gakoa horiekin bizikidetza sustatzea da: batez ere saihestuz hedatu behar diren lurraldean kokatzea eta azaltzea. Horrela jasotzen da 2007/60/EE Zuzentarauan, uholde-arriskuen ebaluazioari eta kudeaketari buruzkoan, eta gure ordenamendura ekarrita, bi neurri-mota finkatzen dira:
- Egiturazkoak ez diren neurriak: Honako neurri hauek dira, besteak beste: lurraldeko erabilerak uholde-arriskuaren arabera antolatzea, uholde-arriskuko eremuan erabilera kaltebera berriak eraikitzea saihestea, informazio hidrologikoko sistemak izatea lurreko uholdearen dimentsioa eta intentsitatea zehaztasunez ezaugarritzeko, iragarpen hidrologikoko sistemak (nola jokatuko du ibai batek azken orduetan erregistratutako prezipitazioaren argitan, eta hurrengo larrialdietan, berriz, nola koordinatuko den?) eta korrdinazio estua larrialdi zerbitzuarekin eta babes zibilarekin.
- Egiturazko neurriak, Ur-goraldiak errepikatzeko arriskua duten hiri-eremu finkatuetan, gune horiek babesteko lanak egin behar dira, ibaiaren hedapen segururako espazioak sortzen saiatuz eta ibaiaren lurraldea ahalik eta gutxien aldatuz. Hala ere, uholdeei leku segururik eman ezin zaien lurraldean okupazio handiak dituzten inguruneetan, tartearen eraginkortasun hidraulikoa lehenesten duten jarduketak egin behar dira.
Helburu horiek bat datoz 2000/60/EE Uraren Esparru Zuzentarauarekin, demarkazio bakoitzeko Plan Hidrologikoen prestaketa arautzen duena. Izan ere, uholde-arriskua kudeatzeko planak eta ondorengo berrikuspenak arroko plan hidrologikoen berrikuspenekin koordinatuta egin behar dira.
Zer egiten du URAk?
URA jabari publiko hidraulikoaren administratzaile den aldetik
- Arriskua areagotzea prebenitzen du: ur-goraldien errepikapen naturalarekiko kalteberak diren erabilera berriak finkatzea mugatzen du, bai lurralde-antolamenduari dagokionez, bai hirigintza-garapen xehatuei dagokienez.
- Uholdearen eragina murrizteko babesten du: obra hidraulikoak sustatzen ditu ibaiaren hedapen segururako, eta hori ezinezkoa denean, egiturazko defentsak, tartearen eraginkortasun hidraulikoari lehentasuna ematen diotenak.
- Uholdearen eragina murrizteko prestatzen du: iragarpen hidrologikoa etengabe hobetzen du, eta koordinazio estua du larrialdiei aurre egiteko eta babes zibileko zerbitzuei ur altuetan erabakiak hartzen laguntzeko.
Tipologia
EAEko lurraldean hainbat ur-goraldi mota daude:
- Mendi-uholdeetako, amildegietako, aldapetako eta itsasadarretako ur-goraldiak.
- Ebro bezalako ibaien erdi eta behe ibilguetako ur-goraldi luze eta geldoak.
- Tarteko ur-goraldiak EAEkoak bezalako tamaina ertain eta laburreko ibaietan. Ibai horiek, gainera, malda handiagoa dute, eta, beraz, uholdearen erantzuna azkarragoa da.
- Uholde horiek arriskua edo arriskugarritasuna sortzen dute. Hau da, normalean libre egoten den lurralde bat okupatzen dute behin eta berriz eta naturalki.
Arrisku-eremu horiek ez okupatzean datza gakoa; izan ere, erabilera sentikorrak edo pertsonen asentamenduak kontsolatzearen ondorioz sortzen da arriskua, arrisku naturalarekiko esposizioaren ondorioz.
Helburuak
Nola lan egiten du URAk
Uholde Arriskua Kudeatzeko Plana (UAKP) funtsezko tresna da 2007/60/EE Zuzentaraua ezartzeko. Zuzentarau horrek Europar Batasuneko estatu kideek uholde arriskua ebaluatzeko eta kudeatzeko duten estrategia komuna definitzen du. Zehazki neurrien konbinazioan oinarritutako kudeaketa finkatzen du, egiturazkoak ez direnal lehentsiz (erabilerak uholde-arriskuaren arabera antolatzea, informazio hidrologikoko eta alerta goiztiarreko sistemak, babes zibileko neurriak, etab.), eta egiturazko neurriak ezarriz arriskua duten hiri-eremu finkatuetan.
UAKP eta Plan Hidrologikoa funtsezkoak dira arroaren kudeaketa integralean, eta biak koordinatuta ezartzen dira, helburu guztiak bateragarri egiten direla ziurtatzeko: ur-goraldien errepikapen naturalaren aurreko segurtasuna handitzea, ur-masen narriadura morfologikoa geldiaraztea eta horien egoera ona lortzea.
Lurraldearen uholde-arriskua kudeatzeko prebentzio-lana arriskua areagotzea saihestean datza: hau da, ur-goraldien errepikapen naturalarekiko sentikorrak diren erabilera berrien finkapena mugatzea, bai lurralde-antolamenduari dagokionez, bai hirigintza-garapen xehatuei dagokienez. Horretarako, bi tresna giltzarri ditu,
- Alde batetik, URAk txostenak egiten dizkie bai egiturazko antolamenduari eta hirigintza-antolamenduko tresnei (lurralde-plan partzialak, lurralde-plan sektorialak, arau subsidiarioak...), bai hirigintza-plangintza xehatuari (plan bereziak, partzialak, xehetasun-azterketak), bai ingurumen-organoei, planen eta programen ingurumen-izapidetzearen esparruan.
- Bestetik, Jabari Publiko Hidraulikoko zonetan edo ibilguetako polizia-eremuan obrak okupatu, instalatu edo egiteko baldintza zehatzak (aplikatu beharreko araudiaren eta lurralde-antolamendurako edo ingurumen-ebaluaziorako egindako txostenen argitan) ezartzen dituzten baimenen araubidea du.
Uholdearen errepikapen naturalaren arriskuaren eraginpean dauden hiri-ingurune finkatuetan, arriskua sortzen da eragindako biztanleriarentzat eta erabilerentzat. Kasu horietan, populazio hori eta erabilera horiek uholdeen aurrean babesteko obrak egin behar dira.
Ibai eta estuarioetako ekosistemetan ahalik eta kalte txikiena egiteko, ibaira hedatzeko espazio seguruak sortzea lehenesten da, ibai baten portaera naturala imitatzen duten soluzioen bidez. Hala ere, ibaia uholde-ibarrak okupatu zituzten hirigintza-garapenen artean mugatuta dagoenean, defentsa-neurriak hartu behar dira, funtzionaltasun hidraulikoari lehentasuna emateko eta ibilgu arruntari sekzio handiagoa ematea sustatzeko, emari handiagoa desager dadin.
Kontsultatu hemen URAk EAEko hiri-inguruneetan ibaien ur-goraldiei aurre egiteko egindako obrak.
Euskadiko arro gehienek erantzun hidrologiko azkarra ematen diote euri-jasa handi bati. Hori dela eta, beharrezkoa da iragarpen hidrometeorologikoko sistemak izatea, kaudimen maila altuarekin iragartzeko ibaiek nola jokatuko duten erregistratutako prezipitazioaren, arroaren ezaugarrien, ur-goraldia miazkatuko duen urtegirik dagoen edo ez, hurrengo orduetarako aurreikusitako iragarpen meteorologikoa edo aurreko gertakarien datu historikoak.
Informazio hori etengabe prozesatzen eta kalibratzen da urtean zehar, ur-emaria neurtzeko estazio-sarearen bidez; hala ere, garrantzi berezia hartzen du ur askoko gertakarietan. Orduan ematen zaie arro bakoitzari buruzko informazioa Larrialdiei Aurregiteko Zuzendaritzari eta Babes Zibilari, erabakiak har ditzaten.
Informazio hidrologikoko sistema automatikoak: 130 neurketa-estazio baino gehiagoko sare baten informazio meteo eta hidrologikoa biltzen du urte osoan, eta hainbat eragilek parte hartzen dute bertan.
Iragarpen eta Alerta Hidrologikoen Sistema (UHATE): larrialdi-zerbitzuei EAEko ibai-sarean zirkulatzen duten emariek izan dezaketen bilakaerari buruzko informazioa ematen diena, erabakiak aurreratu ahal izateko.Uholde-arriskuaren kudeaketa funtsezkoa da uholdeen arrisku naturalarekiko esposizioa saihesteko jatorri antropogenikoa duen klima-aldaketaren egoera batean, gizarteak aurre egin behar dion egoeran, alegia.Klima-aldaketa prezipitazioen erregimenean eta arroetan duen isla hidrologikoan nola bihurtuko litzatekeen azaltzen duten lan-hipotesiak berretsiz gero, ur altuen gertakariak intentsitate handiagokoak, ohikoagoak eta hedatuagoak izan litezke eraginpeko azalerari dagokionez.Hori dela eta, garrantzitsua da kudeaketa hori garrantzitsua izatea Life Urban Klima 2050 
Euskadik klima-aldaketa arintzeko eta horretara egokitzeko duen estrategian.
